przywiązanie
19 sierpnia 2024

PRZYWIĄZANIE

Potrzeba bliskości

w stosunku do drugiego człowieka, to jedna z najwcześniej ujawniających się i najsilniejszych tendencji przejawianych przez ludzi. To dążenie do budowania silnej więzi. Pierwsze doświadczenia związane z fizycznym kontaktem intymnym pochodzą z okresu płodowego, w którym to czasie płód doświadcza nieustającego, kojącego dotyku. Dziecko doświadcza rytmicznego i regularnego ruchu kołysania spowodowanego biciem serca matki i jej chodem. Bliski, cielesny kontakt jest pierwszym wrażeniem, rzeczywistym doświadczeniem życiowym, które odbieramy jako istoty żywe. Intymna bliskość z okresu pobytu w łonie matki poprzedza intymność okresu dzieciństwa, a po nim okresu dorosłości. Nieustanne doświadczanie uścisku i rytmu bicia serca przez pierwsze miesiące życia płodowego odciska w umyśle, w systemie nerwowym dziecka trwały ślad, który kojarzy się z bezpieczeństwem i przyjemnością. Obserwacje dokonane w niemal wszystkich kręgach kulturowych na całym świecie pokazują, że matki przejawiają zachowania macierzyńskie niejako instynktownie, automatycznie. Obejmowanie i tulenie w ramionach w ścisłym kontakcie ze swoim ciałem, kołysanie i nucenie poprzez zbliżenie ust do główki dziecka, karmienie piersią, całowanie, delikatna pielęgnacja ciała noworodka, a później niemowlęcia, to przejaw naturalnej miłości i dbałości o bezpieczeństwo i komfort w stosunku do drugiej istoty. Dziecko od pierwszych chwil wzbogaca się o różne formy elementarnej intymności, które pojawią się później, w kontekstach życia dorosłego.

 

Teoria przywiązania Bowlby'ego: 

John Bowlby pierwszy opisał przywiązanie jako wrodzony system zachowania, który ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa dziecka.
Badania prowadzone przez Ainsworth zidentyfikowały trzy podstawowe style przywiązania: bezpieczny, lękowy i unikowy. Każdy z nich wpływa na sposób, w jaki budujemy relacje w dorosłym życiu.
Modele wewnętrzne operacyjne to mentalne reprezentacje siebie i innych, które kształtują nasze oczekiwania wobec relacji.
Przywiązanie wpływa na rozwój emocjonalny, społeczny i poznawczy dziecka.
 
Badania nad stylem przywiązania pokazują, że wczesne doświadczenia z opiekunem mają trwały wpływ na sposób, w jaki budujemy relacje w dorosłym życiu. Wyróżnia się kilka głównych stylów:
Bezpieczny: Osoby z bezpiecznym stylem przywiązania zwykle mają wysoką samoocenę i zaufanie do innych. Łatwo nawiązują bliskie relacje i są w stanie zarówno dawać, jak i przyjmować wsparcie.
Lękowy: charakteryzuje się niepewnością co do siebie i innych. Osoby z tym stylem często obawiają się odrzucenia i pragną bliskości, jednocześnie bojąc się jej.
Unikowy: osoby unikające bliskości często tłumią swoje emocje i mają trudności z nawiązywaniem głębokich relacji. Dążą do niezależności i mogą wydawać się chłodne lub obojętne.
Zdezorganizowany: jest to najbardziej złożony styl, często związany z traumatycznymi doświadczeniami w dzieciństwie. Osoby z tym stylem mogą przejawiać sprzeczne zachowania, takie jak jednoczesne poszukiwanie bliskości i unikanie jej.
 
Wpływ na dorosłe życie: styl przywiązania z dzieciństwa może mieć trwały wpływ na nasze dorosłe relacje, ale nie jest to jedyny czynnik.
Jakość relacji z opiekunami w dzieciństwie ma kluczowe znaczenie dla rozwoju zdrowego stylu przywiązania.
Styl przywiązania wpływa na jakość relacji romantycznych, przyjacielskich i rodzinnych.
Zdrowie psychiczne: niektóre badania sugerują związek między niebezpiecznymi stylami przywiązania a zwiększonym ryzykiem zaburzeń psychicznych.
Zachowania społeczne: styl przywiązania może wpływać na sposób, w jaki ludzie radzą sobie ze stresem i konfliktami.
Ważne jest pamiętać, że style przywiązania nie są sztywnymi kategoriami.
Możliwa jest zmiana stylu przywiązania w ciągu życia, np. poprzez terapię.
Styl przywiązania może się różnić w zależności od relacji.
 
Zachowania przywiązaniowe:
Tendencja do tworzenia więzi pełni FUNKCJĘ OCHRONNĄ jako forma przystosowania i przetrwania.
PRZYWIĄZANIE lub więź przywiązaniowa to stan,  w którym dziecko odczuwa silną tendencję do szukania bliskości i kontaktu z postacią przywiązania (w początkowym okresie życia najczęściej z mamą lub innym opiekunem) w sytuacji zagrożenia lub stresu w celu uzyskania ochrony i pocieszenia.
ZACHOWANIA PRZYWIĄZANIOWE kontrolowane są przez SYSTEM BEHAWIORALNY i mają znaczenie priorytetowe. Dowodem na to jest wyłączenie innych systemów w momencie włączenia systemu przywiązania. 
Do AKTYWACJI systemu przywiązania niezbędne są określone czynniki spostrzegane jako zagrażające. W toku badań nad systemem przywiązaniowym wyodrębniono trzy główne kategorie czynników AKTYWUJĄCYCH zachowania przywiązaniowe:
* STAN DZIECKA: ból,  głód, zmęczenie, zimno, słabe zdrowie
* MIEJSCE POBYTU I ZACHOWANIA MAMY: mama jest nieobecna, mama oddala się, mama zniechęca do kontaktu 
* INNE CZYNNIKI ŚRODOWISKOWE: wystapienie zdarzeń niepokojących, odtrącenie ze strony innych dorosłych lub dzieci 
 
Kolejność reakcji małego dziecka na rozłączenie z bazowym opiekunem jest następująca: 
* protest, płacz i aktywne poszukiwanie mamy wraz z oporem przeciw próbom ukojenia przez inną osobę 
* rozpacz, bierna rezygnacja w połączeniu ze smutkiem 
* negacja przywiązania, ignorowanie i unikanie mamy po jej powrocie
Kontakt z opiekunem, postacią przywiązania zatrzymuje zachowania związane z przywiązaniem. Zaspokojenie potrzeby więzi u dziecka jest podstawą poczucia bezpieczeństwa, szczęścia i zaufania.
 
Jakie czynniki mają wpływ na rozwój wzorca przywiązania i co je różnicuje w początkowym okresie życia dziecka?
DOSTĘPNOŚĆ mamy: częsty i długotrwały kontakt fizyczny mamy z niemowlęciem,  szczególnie w pierwszych sześciu miesiącach życia dziecka.
WRAŻLIWOŚĆ mamy na potrzeby dziecka,  w szczególności jej zdolność dopasowywania interwencji do rytmu dziecka.
UPORZĄDKOWANE ŚRODOWISKO, w którym dziecko jest w stanie odczuć konsekwencje swych działań.
 
Klasyfikacja WIĘZI ABCD wraz z  charakterystyką zachowania niemowlęcia i z uwzględnieniem modelu wychowania:
*wzorzec A, UNIKOWE przywiązanie / słabe powiązania dziecka z opiekunem podczas penetracji otoczenia, niewielki dyskomfort podczas separacji, unikanie lub ignorowanie opiekuna podczas ponownego spotkania. 
Wzorzec unikania rozwija się u dzieci mających chłodnych bądź odrzucających opiekunów. Dziecko uczy się wypierać potrzebę bliskości pomimo jej  pragnienia, gdy poznaje że dążenie do zbliżenia jest lekceważone przez opiekuna. Wzorzec związany jest też z nadmierną stymulacji dziecka przez opiekuna, nadmierną kontrolą lub aktywnym odrzuceniem więzi przez opiekuna. 
*wzorzec B, BEZPIECZNE przywiązanie / dziecko traktuje opiekuna jako bezpieczną bazę, w czasie separacji odczuwa dyskomfort, wita opiekuna podczas kolejnego spotkania,  wraca do penetracji otoczenia / wrażliwość ze strony opiekuna na sygnały płynące od dziecka, responsywność (odpowiedź), szybkość reakcji, wytłumienie negatywnych emocji.
Wzorzec bezpieczny rozwija się u dziecka,  którego opiekun jest wrażliwy na jego potrzeby. Tworzy się zaufanie dzięki dostępności opiekuna i gotowości do  niesienia wsparcia i opieki.
*wzorzec C, LĘKOWO - AMBIWALENTNE przywiązanie / niewielkie pragnienie penetracji otoczenia, stres podczas separacji z opiekunem,  postawa ambiwalentna podczas ponownego spotkania z opiekunem / wrażliwość i responsywność opiekuna wobec dziecka słaba bądź niestabilna.
Wzorzec lękowo-ambiwalentny cechuje dziecko,  które nie ma poczucia bezpieczeństwa z powodu zmiennej dostępności opiekuna. Dziecko staje się lękliwe, ponieważ nie potrafi przewidzieć,  kiedy opiekun odpowie na jego potrzeby. 
*wzorzec D, ZDEZORGANIZOWANE/ZDEZORIENTOWANE przywiązanie / niespójność we wzorcach zachowania podczas separacji i ponownego spotkania opiekuna, strach i niepewność przejawiana w reakcji przybliżania się do i unikania opiekuna / nieprzewidywalne zachowania opiekuna budzące strach u dziecka. Lekceważenie kontaktu i potrzeb dziecka,  podwójne komunikaty wysyłane w kierunku dziecka.
Wzorzec zdezorientowany cechuje dziecko o zachowaniach przeciwstawnych np. zbliżanie się do opiekuna z odwróconą główką, sztywniejącą postawa ciała,  ruchy niepewne z oznakami lęku.
 
Powtarzalność reakcji utrwala się tworząc wzorzec interakcji pomiędzy opiekunem a dzieckiem. Wzorzec przywiązania ujawniany przez dziecko jest konsekwencją wzorca opieki. Sposób traktowania dziecka zależy po części od cech osobowości opiekuna, od doświadczeń nabytych w rodzinie pochodzenia i  doświadczeń bieżących.
 
Pierwsze urodziny niemowlęcia to moment, w którym u większości par dziecko - mama (opiekun) wykształcony został wzorzec przywiązania. Ulegnie zmianie, jeśli zmienią się warunki kształtujące wzorzec. W dwóch pierwszych latach życia stabilność wzorca stanowi właściwość pary dziecko - opiekun, a nie tylko dziecka. Dopiero wraz z upływem czasu i rozwojem dziecka wewnętrzna organizacja przywiązania stabilizuje się i staje się własnością danej osoby aż do wieku dojrzałego.
Trwały i stabilny wzorzec interakcji mama (opiekun) i  dziecko może ulec zmianie na skutek stresujących wydarzeń i zmian w środowisku rodzinnym (choroba, wypadek, separacja, uzależnienia, przemoc, śmierć).
 

Doświadczenia w relacji z postacią przywiązania zostają uwewnętrznione i zaczynają funkcjonować jako WEWNĘTRZNE MODELE OPERACYJNE, czyli reprezentacje symboliczne. Dzieje się to w pierwszych okresach rozwojowych dziecka. 

Zasadniczą funkcją wewnętrznych modeli operacyjnych jest przewidywanie zachowania postaci przywiązania, a zwłaszcza jej dostępności i wrażliwości w stosunku do dziecka tzn. możliwości niesienia pomocy i opieki. 
Uwewnętrznione, wczesne doświadczenia w relacji z opiekunem tworzą reprezentacje umysłowe zawierające w sobie model postaci przywiązania wraz z modelem świata, modelem innych ludzi oraz modelem SAMEGO SIEBIE, jakim jest model JA, model relacji pomiędzy innymi a JA w zakresie przywiązania. 
Model operacyjny postaci przywiązania zawiera przekonania na temat jej dostępności I sposobu reagowania w sytuacji zagrożenia czy stresu.  
Model operacyjny JA zawiera przekonania na własny temat w zakresie AKCEPTACJI przez postać przywiązania.  
W późniejszym okresie stają się źródłem przekonań na własny temat i własnej wartości. 
 
Pozytywne doświadczenia w dzieciństwie z postacią przywiązania rozwijają w dziecku modele operacyjne o pozytywnych przekonaniach na temat tej postaci i samego siebie jako osoby godnej akceptacji ze strony innych. 
Wewnętrzne modele operacyjne zawierające negatywne przekonania powstają w toku niewielkiej dostępności i braku gotowości do udzielania pomocy i opieki ze strony figury przywiązania.  
 
Generalizacja przekonań powoduje, że zostają one przenoszone na relacje z innymi ludźmi.  
Około drugiego roku życia dziecka zdecydowana większość dzieci kieruje swe zachowania przywiązaniowe w stosunku do kilku osób. Dla dziecka posiadanie tylko jednej postaci przywiązania jest raczej czymś wyjątkowym. Można mówić o postaci pierwszoplanowej i drugoplanowej przywiązania. Wewnętrzne modele operacyjne dziecka mogą być zróżnicowane w stosunku do różnych osób o różnym stopniu przywiązania.
 
Ważne jest również rozróżnienie na postać przywiązania i towarzysza zabaw dziecka. 
Zachowania przywiązaniowe aktywują się w sytuacji zagrożenia, głodu lub choroby. Dziecko poszukuje wówczas "bezpiecznej bazy" czyli postaci przywiązania.  
Towarzysza zabaw poszukuje, gdy jest w dobrym nastroju i ma pewność, gdzie przebywa figura przywiązania.
 

A website created in the WebWave website builder.

 

kontakt@myslimypsychoterapia.pl

+48 692 924 239

 

 

MYŚLI_MY PSYCHOTERAPIA

NIP: 787-143-53-25
Nr konta do płatności: 95 1140 2004 0000 3002 6996 2457

Wieniawskiego 5 / 9 / 324

Poznań, 61-712